Президент Режеп Тайып Ердоған Түркияның алғашқы жаппай өндірілген негізгі жауынгерлік "Altay" танкін таныстырды. Бұл танк елдің өнеркәсіптік жетілуін, қорғаныс саласындағы тәуелсіздігін және жаһандық амбицияларын көрсететін технологиялық жетістік ретінде әскери сарапшылар тарапынан жоғары бағаланды.
Президент Ердоған танкті ресми түрде Түркия Қарулы Күштеріне енгізу рәсімінде сөз сөйледі. "Біз бұл танкті маңызды құрамдас бөліктер үшін басқа тараптарға тәуелді болмай, өзіміз дамытып, өндіреміз," – деді ол министрлер мен жоғары лауазымды тұлғалар қатысқан жиында. "Біз жол табамыз немесе өзіміз жол саламыз. Қиындықтар бізді баяулатуы мүмкін, бірақ мақсатымызға жетуге кедергі бола алмайды," – деді президент.
"Altay" танкі 1922 жылы Түркияның Тәуелсіздік соғысы кезінде Измирге кірген атты әскер полкінің аңызға айналған қолбасшысы генерал Фахреттин Алтайдың құрметіне аталған. Бұл танктің Қарулы Күштерге енгізілуі елдің Республика күні қарсаңында, Осман империясының құлауынан кейін заманауи Түркияның пайда болған күнінде жүзеге асырылды.
Халықаралық құқық және қауіпсіздік профессоры, қорғаныс сарапшысы Месут Хаккы Джашын бұл оқиғаны "Түркия тарихындағы төңкеріс" деп атады. "Бұл танк – республика құрылғаннан бері Түркияның ең үлкен механикалық жетістігі," – деді Джашын “TRT World” арнасына берген сұхбатында. "Бұл танк Түркия армиясының болашақ жеңістерінің болат атты әскері болады," – деп, 1922 жылы грек басқыншыларынан жеңіске жеткен күн Жеңіс күнімен салыстырды.
Стратегиялық қуаттың символы ретінде "Altay" танкі “BMC“ компаниясының жетекшілігімен, ASELSAN, HAVELSAN және Механикалық және химиялық өнеркәсіп корпорациясымен (MKE) бірлесіп жасалды. Оның өндіріс орындары Анкараның Аэроғарыш орталығына көшірілді, бұл қадам Джашынның айтуынша, "ықтимал жау әуе шабуылдарына қарсы қауіпсіздік пен тереңдікті қамтамасыз етеді."
850,000 шаршы метрден астам аумақты қамтитын бұл кешен тұрақтылық пен кеңею үшін арнайы жобаланған. "Американдық “M60” немесе “M1 Abrams” танктерімен салыстырсақ, оларды жасауға жиырма жылдай уақыт кеткен болса, Түркия бұл прототипті он жылдан астам уақытта жасап, сынақтан өткізді. Қазір бізде халықаралық стандарттарға сай бесінші буын танк бар," – деді Джашын.
Өндіріс кестесі де өте амбициялық. "Үш жыл ішінде Түркия Қарулы Күштеріне 80 танк жеткізіледі, ал бес жыл ішінде 250 танк дайын болады," – деп түсіндірді Джашын.
Ондаған жылдар бойы Түркияның танк паркі американдық M48/M60 және немістің “Leopard” модельдеріне тәуелді болды. "Altay" тек жаңарту ғана емес, сонымен қатар технологиялық тәуелсіздікке қарай шешуші қадам болып табылады.
"Қозғалтқыш мәселесі өте маңызды болды," – деді Джашын. "Алғашқы бірліктерде корей қозғалтқыштары қолданылады. Бірақ “BMC” 1000 және 1500 ат күші бар қозғалтқыштарын аяқтағаннан кейін, болашақ өндіріс толығымен түрік қуат жүйелеріне ауысады. Бұл басқа ірі әскери державалар ұстанған үлгі."
Қозғалтқыштан бөлек, Түркия өз трансмиссиясын, оптикасын, атыс бақылау жүйелерін және шифрланған байланыс құралдарын да өндіруде. ASELSAN әзірлеген криптографиялық жаңалықтар "жаудың электрондық соғыс жүйелерінің байланыстарды ұстап алуына немесе бұғаттауына жол бермейді," – деп қосты ол.
Танк ядролық, биологиялық және химиялық ортада жұмыс істеуге бейімделген, ал оның композиттік броньдары заманауи танкке қарсы зымырандар мен дрон шабуылдарына қарсы жоғары қорғаныс ұсынады. Джашын Түркияның Сирия мен Ирактағы PKK-ға қарсы операцияларынан алынған сабақтардың тікелей осы дизайнға енгізілгенін атап өтті.
Танктің таныстырылуы символдық маңызға да ие. 1974 жылғы Кипр бейбітшілік операциясынан кейін АҚШ Түркияға қару-жарақ эмбаргосын енгізіп, M48 танктерін қозғалыссыз қалдырған болатын. "Бүгінгі таңда," – деп атап өтті Джашын,- "Түркия қорғаныс өнеркәсібін ешқандай эмбарго тоқтата алмайтын деңгейге жетті. Бұл – нағыз жеңіс."
"Танк – ұрыс алаңындағы таптырмас қару. Түркияның құрлық күштерінің тірегі ретінде "Altay" біздің механикаландырылған бөлімшелерімізді айтарлықтай күшейтеді." деді ол.
Танк нарығында жаһандық актер
Профессор Джашының анализі ұлттық қорғаныстан әлдеқайда асып түседі. Ол "Altay" танкінің "Түркияны аймақтық әскери күштен жаһандық қорғаныс экспорттаушысына айналдыратынын" айтады. "HÜRJET және Түркияның пилотсыз ұшу аппараттары халықаралық сұраныс тудырғандай, "Altay" танкіне де сатып алушылар кезекке тұрады. Түркия Таяу Шығыс, Африка және Азия-Тынық мұхиты аймақтарындағы үш ірі нарыққа шығады," – деді ол, Вьетнам сияқты елдердің қызығушылық танытып жатқанын атап өтіп.
"Altay" танкінің экспорттық әлеуеті таңғаларлық болуы мүмкін. Джашын "Түркия сериялық өндіріс басталғаннан кейін әлемдік қорғаныс өнеркәсібі рейтингінде оныншы орыннан бесінші орынға көтеріледі" деп болжайды. "Мыңдаған танк әлем бойынша сатылуы мүмкін және бұл Түркияны он жыл ішінде әлемдегі ең ірі бес қару-жарақ өндіруші елдің қатарына қосады," – деді ол.
"Altay" танкі Түркияның әскери күштерін қалалық соғыстарға, амфибиялық операцияларға және құрлық-теңіз-әуе бірлескен миссияларына дайындайды, әсіресе Эгей армиясының қолбасшылығының мүмкіндіктерін арттырады. Танктің перископ жүйесі су айдындарынан өтуге мүмкіндік береді, бұл аймақта теңдесі жоқ тактикалық икемділікті қамтамасыз етеді.
Әрбір жаңа нұсқасы жетілдірулер мен технологиялық прогресті әкеледі деп сенеді Джашын және былай дейді: "Әрбір нұсқамен біздің біліміміз кеңейеді. "Altay" тек танк емес – бұл тірі, дамып келе жатқан жүйе."
Әскери сарапшы үшін "Altay" - мақтаныш пен сенімділіктің символы. "Түркия мүмкін еместі жүзеге асырды. Біз “ATAK” тікұшағын және “KAAN” жойғыш ұшағын жасағандай, енді ұлттық танк жасап, егемендігімізді қорғайтын және келесі ұрпақты шабыттандыратын қару жасадық. Бұл тек қару ғана емес, бұл – жылдам, қуатты, автономды болат атты әскер."
Ол Президент Ердоғанның жергілікті және автономды қорғаныс жүйелерін дамытуға бағытталған стратегиялық көзқарасын осы өзгерістің қозғаушы күші ретінде бағалады. "Оның жергілікті және тәуелсіз жүйелерге баса назар аударуы Түркияның жетістігінің негізгі қозғалтқышы болды," – деді Джашын.
