Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған Нью-Йоркте өткен Біріккен Ұлттар Ұйымының 80-ші Бас Ассамблеясы сапарын және Вашингтонда АҚШ президенті Дональд Трамппен өткізген кездесуін аяқтады. Ердоған бұл сапарды «Түркия дипломатиясы үшін өнімді және тарихи» деп сипаттады.
Ердоған биылғы БҰҰ Бас Ассамблеясында Газа тақырыбының алға шыққанын атап өтті. «Газадағы геноцид және Палестина мәселесі осы жылғы Бас Ассамблеяның басты назарында болды», – деді ол. Ердоған Ұлыбритания, Франция және тағы батыстағы он елдің Палестинаны мойындағанын атап өтті.
«Әсіресе БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің екі мүшесінің Палестинаны тануы тарихи маңызға ие. Осы қадамдар арқылы Палестинаны мойындаған елдердің саны 150-ден асты. Екі мемлекет шешімін қолдау сапасы мен саны жағынан артып келеді, бірақ бұл шындыққа айналуы үшін халықаралық қауымдастық табанды әрекет етуі керек», – деді Ердоған.
Ол Израильдің «жауапсыз қадамдары мен оккупациялық саясаты» осындай күш-жігерді тоқтатуға бағытталғанын айтты. Ердоған Газа мәселесін БҰҰ Бас Ассамблеясындағы сөзінде, Трамппен кездесуінде және Франция мен Сауд Арабиясы төрағалық еткен жоғары деңгейдегі конференцияда көтергенін атап өтті. «Біз бұл бағыттағы күш-жігерімізді жалғастырамыз», – деді ол.
Түркия президенті сонымен қатар Кипр мәселесі, Сирия және Ресей-Украина соғысы бойынша Түркияның ұстанымдарын атап өтті. Ол Анкараның гуманитарлық және делдалдық бастамаларын, соның ішінде Қаратеңіз астық келісімі мен тұтқындар алмасуын ерекше атап өтті.
Екіжақты сауда көлемін $100 миллиардқа жеткізу
Екіжақты күн тәртібіне тоқталған Ердоған Трамппен кездесуінде сауда, қорғаныс саласындағы ынтымақтастық және аймақтық қауіпсіздік мәселелерін талқылағанын айтты. Екі басшы екіжақты сауда көлемін $100 миллиардқа жеткізу мақсатын растады. Ердоған кедендік баждар мен сауданы жеңілдету шаралары талқыланғанын атап өтті.
Ердоғанның айтуынша, қорғаныс саласындағы ынтымақтастық «көркейтуші көзқараспен» қарастырылды. Кездесудің басты назарында Газа мәселесі болды, Ердоған екі тараптың қан төгуді тоқтатып, тұрақты бейбітшілікке қол жеткізуге ұмтылысын атап өтті.
«Біз Ақ Үйде өте жылы қабылдандық. Атмосфера шынайы болды», – деді Ердоған журналистерге. Ол «Президент Трамп ашық сөйлейтін саясаткер және біздің диалогымыз осыны көрсетеді. Бұл Түркия-Америка қарым-қатынасына оң әсер етеді» деді.
Газа мәселесіне қатысты Ердоған гуманитарлық апатты Трампқа тікелей жеткізгенін айтты. «Біз алдымен атысты тоқтату, содан кейін тұрақты бейбітшілікке қол жеткізу жолдарын талқыладық. Көзқарастарымыз сәйкес келді», – деді ол.
«Екі мемлекет шешімі аймақта тұрақты бейбітшілік үшін жалғыз өміршең формула болып қала береді. Балаларды, әйелдерді және кінәсіз бейбіт тұрғындарды өлтіру ешқандай қауіпсіздік сылтауымен ақталмайды», – деді ол. Президент әділ және тұрақты бейбітшілікке қол жеткізілгенге дейін Түркияның бұл мәселені халықаралық күн тәртібінде ұстайтынын айтты.
Ердоған БҰҰ Бас Ассамблеясындағы сөзінде өзі көрсеткен Газадағы аштыққа ұшыраған балалардың суреттеріне де тоқталды. «Сөз жетпеген жерде суреттер сөйледі», – деді ол. Президент Израильдің оқшаулануы артып келе жатқанын атап өтті. «Палестинаны мойындайтын елдердің көбеюі ар-ұжданның үнсіз қалмағанын көрсетеді» деді ол.
Сирияның аумақтық тұтастығы
Аймақтық мәселелерге де тоқталған Ердоған Сирияның аумақтық тұтастығын қолдайтынын айтты және Сирия, Ливан және Йемендегі Израиль шабуылдарына алаңдаушылық білдірді. Ол Нью-Йоркте Сирия президенті Ахмед әл-Шарамен кездескенін білдірді. Түркияның Сирияны қалпына келтіруде ынтымақтасуға дайын екенін және «террористік топтардың Сирияның болашағында орны жоқ» екенін атап өтті.
Ердоған сонымен қатар Түркияның Мысырмен жақсарған қарым-қатынасына тоқталып, 13 жылдан кейін Шығыс Жерорта теңізінде бірлескен теңіз жаттығуын өткізгенін баса айтты. Ол Мысыр және Ливиямен ынтымақтастықтың кеңейіп жатқанын, Түркияның Жерорта теңізі ресурстарында өз құқықтарын қорғауға ұмтылатынын айтты.
Кипр мәселесіне қатысты Ердоған «федерация моделі тақырыбы біз үшін аяқталды» деп, жалғыз шынайы шешім екі егемен мемлекеттің мойындалуы екенін қайталады. Ол Солтүстік Кипр Түрік Республикасындағы алдағы сайлау Анкараның ұстанымын өзгертпейтінін айтты.
